გურჯაანის "ყველაწმინდა"

VIII-IX საუკუნეების ქართულიხუროთმოძღვრების("გარდამავალი ხანის")უმნიშვნელოვანესი ძეგლი -ღვთისმშობლის მიძინებისეკლესია, ე. წ. "ყველაწმინდა". გურჯაანის ყველაწმინდაერთადერთი ორგუმბათიანიეკლესია საქართველოში ეს თემადამახასიათებელიაშემოქმედებითი ძიების ხანისთვისთუმცა შემდგომში განვითარებავეგარ ჰპოვა. ტაძარი ნაგებია რიყის. ქვის სწორი რიგებით, კუთხეები დადეკორატიული ნაწილები - შირიმის თლილი კვადრებით. თაღები, კამარები, დასაყრდენბი ბოძები ამოყვანილია კვადრატული აგურით. რთული გეგმისნაგებობის ზოგი ნაწილი ორ სართულადაა განლაგებული. ნავები გაყოფილიაბოძების ორი წყვილით. ორფერდა სახურავით გადახურული შუა მაღალი ნავი,რომელიც აღმოსავლეთით ნალისებრი აფსიდით ბოლოვდება, დაყოფილია სამკვადრატად. განაპირა კვადრატებზე შეკრული კამარებით დაგვირგვინებულიდაბალი, რვაწახნაგა გუმბათის ყელებია აღმართული. მთავარ ნავს სამხრეთ დაჩრდილოეთიდან ეკვრის კამარებით გადახურული გვერდის ნავები, მათ თავზემოთავსებული ფართო გარსშემოსავლელი სამი მხრიდან ერტყმის ცენტრალურნავს. თუმცა გარედან შენობა მარტივადაა დამუშავებული, წინა ხანის ძეგლებთანშედარებით მაინც იგრძნობა დეკორატიული ტენდენციების გაძლიერება,სხვაგვარია (უფრო აზიდულია) შენობის პროპორციებიც.